44 günlük müharibənin nəticələri təkcə Ermənistana deyil, bütövlükdə, dünya erməniliyinə son dərəcə böyük zərbə idi. Azərbaycan diplomatiyası bu durumu hələ savaşdan əvvəl formalaşdırmışdı. Ancaq müharibə günlərində dünyanın ayrı-ayrı qütblərinin anti-Azərbaycan motivli gedişlərini, ölkəmizi, az qala, işğalçılıqda günahlandıran bəyanatlarını gördük. Əlbəttə, belə neqativ təmayüllərin Ermənistana dəstək baxımından heç bir faydası olmadı.
Vətən müharibəsindən sonrakı Ermənistanın müdafiə cəhdləri diqqətimizdən yayınmadı. Bəzi beynəlxalq dairələr ölkəmizin Vətən müharibəsində qazandığı Zəfəri heçə endirməyə, Qarabağda erməni avantürizmini saxlamağa cəhd göstərdilər. İrəvana silah-sursat yardımı həyata keçirildi, ölkəmizə qarşı mina terroru reallaşdırıldı, diplomatik vasitələrdə Qarabağ erməniləri üçün təminat məsələləri gündəmə gətirildi. Ən əsası isə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü və suverenliyini mübahisələndirmək istəkləri baş qaldırdı. Bütün bunların Ermənistana ancaq ziyanı oldu.
Silahlı qüvvələrimizin 2023-cü ilin sentyabrında reallaşdırdığı lokal xarakterli antiterror tədbirləri ilə bədxahlarımızın səyləri heçə endirildi. Antiterror tədbirləri Prezident, müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin başçılığı ilə Azərbaycanın diplomatik uğurunun məntiqi sonluğu idi. Bu uğurun nəticəsi idi ki, ikinci dəfə də Ermənistanın, ümumən “erməni kartı”nın lazımsızlığı sübuta yetirildi. Ancaq rəsmi İrəvan yaşananlardan nəticə çıxarmadı...
Baş nazir Nikol Paşinyan və komandası indi də anlaya bilmir ki, ötən dörd ilə yaxın müddətin hadisə və prosesləri təkcə Azərbaycanın güc yolu ilə əldə etdiyi nəticə deyil, bütövlükdə, düzgün strategiyanın məhsuludur. Sözügedən komandanın dərin düşünülmüş, ustalıqla gerçəkləşdirilən strategiyaya qarşı qoyacaq heç nəyi yoxdur. Amma erməni başbilənlər bunun fərqində olmayacaq, gücsüzlüklərini anlamayacaq qədər rəzil və iflic durumdadırlar.
Rəsmi İrəvan, o cümlədən, xaricdəki ermənipərəstlər çalışırlar ki, Azərbaycanla sülh müstəvisində Ermənistan üçün hansısa dividendlər əldə etsinlər. Bunun üçün ərazi bütövlüyü və suverenliyi əsas götürür, mahiyyətcə isə 10 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli Bəyanatın icrasından yayınırlar. Onlar Azərbaycanın Naxçıvana maneəsiz – heç bir gömrük və sərhəd nəzarəti olmayan yol istəyinin təmin edilməməsinə, açılması beynəlxalq zərurətə çevrilmiş qlobal nəqliyyat kommunikasiyalarının İrəvanın maraqlarına uyğun – “Dünyanın kəsişməsi” avantürası əsasında fəaliyyətinin təmin olunmasına səy göstərirlər. Hazırda sırf bu komponent üzrə Qərb, Rusiya və İran xəttinin aktivliyi diqqətdən yayınmır. Yəni, Ermənistanın diplomatik fəallığı sözügedən üç qütbün maraqları kontekstində manevr gerçəkləşdirməyə əsaslanır. Əlbəttə, bu, səmimiyyətdən uzaq, son dərəcə məkrli oyundur. Müharibə məğlubu olan ölkə belə təhlükəli sularda üzməməlidir.
Ermənistan rəhbərliyi rasional düşünmək istəmir, Azərbaycanla düşmənçilik ritorikasına xas üslubda davranır. Bu davranışda fürsətcillik var. İrəvan silahlanır və onun millitarizasiya siyasətinin ölkəmizə qarşı işğalçılıq cəhdlərinin yaşanacağına dair ciddi şübhələr formalaşdırır. Baş nazir Nikol Paşinyan administrasiyası, sanki münasib zaman gözləyir. Daha doğrusu, zamanın Qərb, Rusiya və İran arasında rəqabət müstəvisini formalaşdırmaqla yetişəcəyini düşünür. Erməni hakimiyyəti oxşar davranışının iki dəfə fiaskoya uğradığının fərqinə varmır, illüziya bataqlığındakı yerini bir qədər də möhkəmləndirir.
Qeyd edək ki, Azərbaycanın uğurla həyata keçirdiyi xarici siyasət kursu bütün mümkün təhlükələrdən etibarlı müdafiə institsionallığına malikdir. Hərbi potensial isə öz yerində. Yəni, ölkəmizin siyasi-diplomatik səriştəsi ilə hərbi gücü bir-birini tamamlayan xüsusiyyətə malikdir və xarakterimiz indiyədək dəfələrlə sınaqlardan çıxıb. Ermənistanın siyasi rəhbərliyinin unutduğu başlıca məqam da elə budur. Paşinyan və komandası hazırda Azərbaycanın diktə etdiyi sülh şərtlərini qəbul etməməklə, müasir Ermənistan tarixinin üçüncü fiaskosuna doğru gedir.
Bəli, Ermənistan rəhbərliyi ötən iki fiaskonun acı nəticələrini unutmamalıdır. Obrazlı desək, Azərbaycan adlı qatarın çarxlarına çomaq soxmaqdan uzaq dayanmalıdır. Nəzərə almalıdır ki, ölkəmiz istər 44 günlük müharibədən, istərsə də bir illiyini qeyd etdiyimiz lokal xarakterli antiterror tədbirlərindən sonra ona barış əlini uzatdı, əməkdaşlığa dəvət etdi. Bu mənada Prezident İlham Əliyevin Azərbaycan xalqına sözügedən antiterror tədbirlərinin başa çatmasından sonra, konkret olaraq, 20 sentyabr 2023-cü il tarixindəki müraciətində bildirdikləri yada salınmalıdır: “Biz təklif edirik ki, Cənubi Qafqaz ölkələrinin gələcəyi sülhə, əmin-amanlığa, inkişafa söykənsin. Biz təklif edirik ki, bölgəmizdən uzaqda yerləşən, ancaq öz siyasi gündəliyini güdən və erməni xalqından bir alət kimi istifadə edən, onları istismar edən və dar gündə onları, necə deyərlər, satan qüvvələr, saxtakarlar, korrupsiyalaşmış siyasətçilər əl çəksinlər bizdən. Dünyanın o başında oturub bizə qarşı əsassız ittihamlar irəli sürənlər əl çəksinlər bizdən, qoysunlar Cənubi Qafqaz rahat nəfəs alsın. Bu bölgə əsrlər boyu davalar, savaşlar, qanlı toqquşmalar məkanı olmuşdur. Yetər artıq! Biz bunu tələb edirik və bir daha demək istəyirəm, Ermənistan dövlətinin dünən və bu gün sərgilədiyi mövqe ümidlər verir. Ümid var ki, o gün uzaqda deyil – Azərbaycan və Ermənistan öz aralarında olan problemləri tənzimləyəcək, sülh müqaviləsi imzalayacaq və Cənubi Qafqaz ölkələri üçtərəfli formatda gələcək əməkdaşlıq haqqında işləməyə başlayacaqlar”.
Ancaq ötən bir ildə ümidlərin özünü doğrultmadığını görürük. Bildirdiyimiz kimi, hazırda Ermənistan öz avantürizmini Qərb, Rusiya və İran arasındakı ziddiyyətlər fonunda davam etdirməkdədir. Eynilə 44 günlük müharibədən və lokal xarakterli antiterror tədbirlərindən əvvəlki dövrdə olduğutək, İrəvan Bakının səbir kasasını daşırmaqla məşğuldur. Ermənistan rəhbərliyi düşünür ki, Azərbaycanı tutduğu haqq yolundan döndərə biləcək. Bunun üçün müxtəlif təxribatlara əl atır, şərti sərhəddə gərginlik yaradır, xaricdən aldığı silahları sınaqdan keçirərək, ölkəmizin silahlı qüvvələrinin mövqelərini atəşə tutur. Paşinyan və komandasının üzvləri bu yolu seçməklə, ölkənin ərazi bütövlüyünə və suverenliyinə təhdid adı ilə icrasından boyun qaçırdıqları öhdəliklərinin yerinə yetirilməməsi məsələsində müqavimət göstərəcəklərini sübuta yetirməyə çalışırlar.
Son olaraq, yenə də vurğulayaq ki, Ermənistan və dünya erməniliyi özünün üçüncü fiaskosunun astanasındadır. Nəzərə alsaq ki, hazırda rəsmi İrəvanın cəhdləri daha böyük miqyaslıdır, Ermənistan üçün yaşanacaq fiaskoda tam iflas təhlükəsinin mövcudluğu mütləqdir. Yekun nəticədə ABŞ başda olmaqla kollektiv Qərb, habelə Rusiya və İran bu gedişata mane ola bilməyəcək. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin dəfələrlə bildirdiyi kimi, heç kəs Ermənistana kömək etməyəcək.
Ə.CAHANGİROĞLU
