Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyanın Fransaya səfəri və burada prezident Emmanuel Makronla görüşməsi, verilən açıqlamalar, gözlənildiyi kimi, bölgədə sülhə xidmət etmədi. Ələlxüsus, Ermənistanı özünə “kiçik bacı” adlandıran Fransa dövlət başçısının Paşinyanla görüşdən sonra verdiyi açıqlamalar diplomatik etiket qaydaları ilə bir araya sığmır.
Makronun səsləndirdiyi fikirlər arasında ötən ilin sentyabrının sonlarında Qarabağ iqtisadi rayonundan ermənilərin könüllü köçü ilə bağlı məsələ diqqəti cəlb edir. Halbuki, həmin hadisə Fransanın bölgədə oynadığı destruktiv siyasətin, Ermənistanı qızışdırmasının nəticəsi olaraq meydana çıxmışdı. Fransa 2020-ci ildən ötən dövr ərzində Ermənistanın Azərbaycanla sülhə gəlməsinə müxtəlif yollarla əngəl törətdi. İrəvanı silah-sursatla təmin etdi. Ermənistana Avropa İttifaqının mülki adlansa da, əslində, yarımhərbiləşdirilmiş missiyasının göndərilməsinə çalışdı və buna nail oldu. 2022-ci il oktyabrın 6-da Praqada baş tutan Avropa Siyasi Birliyinin I sammiti çərçivəsində Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin görüşündə E.Makronun iştirakı pozuculuqla yadda qaldı. Kəsəsi, Paris hər vəchlə çalışdı ki, 2020-ci ildən ötən 3 il ərzində Bakı və İrəvan sülh əldə edə bilməsinlər. İndi bütün bunlara görə, E.Makronun sakit dayanması uyğun olduğu halda ölkəmizi ittiham etməyə çalışması “adımı sənə qoyum, səni yana-yana” el məsəlini xatırladır.
Fransa prezidentinin Qarabağ ermənilərinin qayıtması ilə bağlı fikirləri ilə tanış olduqda Makronun ermənilərdən daha çox erməni olmağa çalışdığı fikri inandırıcı görünür. Məsələ ondadır ki, hətta Ermənistan da artıq bu mövzuya toxunmağı dayandırıb. Ümumiyyətlə, bu mövzu bir çox avropalı siyasətçilər üçün gündəmdən çıxıb. Fransa isə Cənubi Qafqazda bütün səviyyələrdə əlavə gərginlik yaratmağa davam edir.
Bundan əlavə, Fransa prezidenti fevralın 12-13-də Ermənistan–Azərbaycan şərti sərhədində baş vermiş erməni təxribatını özünəməxsus şəkildə təqdim edib. O, erməni təxribatını “Azərbaycanın Nerkin Handda yerləşən erməni mövqelərinə hücumu qeyri-proporsional addım idi” şəklində, necə deyərlər, sırımağa çalışıb. Əgər Makron ədalətli olsaydı, heç bir təhrikedici amil olmadan beş aya yaxın davam edən sabitliyi pozan Ermənistanı tənqid etməli idi. Bunun əvəzinə, Azərbaycanın, guya, qeyri-proporsional cavab tədbiri görməkdə təqsirləndirilməsi qəbul oluna bilməz. Halbuki, Azərbaycana qarşı törədilən həmin təxribata görə, Ermənistanın hərbi-siyasi rəhbərliyi bilavasitə məsuliyyət daşıyır. Fransanın belə qərəzli yanaşmalara son qoyması lazımdır.
Qeyd edək ki, Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi dünən yaydığı açıqlamada Makronun Parisdə Paşinyanla birgə mətbuat konfransı zamanı Azərbaycana qarşı səsləndirdiyi və Ermənistanı birtərəfli qaydada müdafiə edən əsassız iddialarını qətiyyətlə pislədiyini bildirib. Nazirlik qeyd edib ki, 30 ilə yaxın müddətdə hüquqları pozulmuş, ərazilərindən didərgin düşmüş, kütləvi qırğınlara məruz qalmış azərbaycanlıların hüquqları barədə indiyə qədər heç bir şərh verməyən Fransanın öz istəkləri və heç bir zorakılıq tətbiq olunmadan Azərbaycan ərazilərini tərk etmiş ermənilərin hüquq və təhlükəsizliyindən danışması tamamilə yersizdir. Bildirilib ki, bununla yanaşı, Alma-Ata Bəyannaməsi və müəyyən xəritələr çərçivəsində ərazi bütövlüyünün vacibliyinə toxunan Fransa tərəfinin, nəyə görə məhz bu kimi razılaşmalara zidd olaraq 30 ilə yaxın müddətdə davam etmiş erməni təcavüzünə və Azərbaycan ərazilərinin işğalına, habelə indiyədək Ermənistanın ölkəmizin 8 kəndini hələ də işğal altında saxlamasına qarşı çıxmaması sualına aydınlıq gətirməsi daha faydalı olardı.
Qeyd edək ki, Paşinyan fevralın 22-də günorta saatlarında Fransanın daha bir ermənipərəst məmuru – paytaxt meri Ann İdalqo ilə görüşüb. Azərbaycan vətəndaşı ötən ilin avqustunda Paris merinin başçılıq etdiyi nümayəndə heyətinin Qarabağa “humanitar yardım” aparmaq şousunu unutmayıb. Ancaq ölkəmizin qətiyyətli mövqeyi sayəsində ərazimizə kənar yerdən qeyri-qanuni daxil olmağa edilən cəhdlərin qarşısı alındı və xanım İdalqo, necə deyərlər, suyu süzülə-süzülə geri qayıtmalı oldu. Onunla birgə sərhədə gələn TIR-lar isə bir müddət sərhəddə gözlədikdən sonra geri qayıtmaq məcburiyyətində qaldı. Bu mənada Paşinyanın Paris meri ilə görüşündə nələrdən danışıldığını təxmin etmək də çətin deyil.
Günün sonuna yaxın isə Paşinyan Fransanın baş naziri Qabriel Attalla görüşüb. Paşinyan “Facebook” səhifəsində yazıb ki, Attalla iqtisadi sahədə əməkdaşlığın ardıcıl inkişafı və möhkəmləndirilməsi ilə bağlı bir sıra məsələləri müzakirə edib. Bununla da Paşinyanın Fransaya ikigünlük işgüzar səfəri başa çatıb.
Ancaq Paşinyanın Paris səfərinin hələ davam etdiyi vaxtda – dünən səhər Fransanın Ermənistana yeni silah-sursat göndərəcəyinə dair yayılan məlumat yanan ocağa yanacaq tökməyə bənzəyir. Ölkənin “Le Figaro” qəzeti yazıb ki, Fransa Ermənistana yeni silah partiyası göndərəcək. Nəşrin yazdığına görə, Fransanın “Ground Master” (GM200) radarları, gecəgörmə cihazları və durbinlər Ermənistana gətiriləcək. Xatırladaq ki, ötən ilin oktyabr ayının 23-də Hayastanın müdafiə naziri Suren Papikyanın Fransaya səfəri zamanı Ermənistan və Fransa arasında müdafiə sahəsində əməkdaşlıq haqqında anlaşma memorandumu imzalanıb. Memorandumda 3 ədəd “Ground Master” radarının, həmçinin gecəgörmə cihazlarının alınması üçün müqavilələr əlavə edilib. Həmin radarlar 250 km radiusda hava obyektlərinin tanınmasına imkan verir.
Həmçinin qeyd edilir ki, tərəflər arasında imzalanan müdafiə sahəsində əməkdaşlıq haqqında anlaşma memorandumunda Fransa ordusunun bu il erməni hərbi qulluqçular üçün 3 dağlıq şəraitdə döyüş hazırlığı kursu keçirməsi nəzərdə tutulur.
Ölkənin müdafiə naziri Sebastyan Lekornu isə yaxın zamanda Ermənistana səfər edəcək. Bu barədə də Fransanın “RTL” radiosu məlumat yayıb. Qeyd olunub ki, o, Ermənistana səfər edən ilk Fransa müdafiə naziri olacaq. Nazir radioya müsahibəsində qeyd edib ki, ölkəsi Ermənistana kömək etmək, xüsusən də onun müdafiə potensialını artırmaq üçün məsuliyyət daşıyır. Lekornunun sözlərinə görə, söhbət yalnız müdafiə məqsədləri üçün nəzərdə tutulan zenit sistemləri və zirehli texnikanın tədarükündən gedir.
Onu da bildirək ki, Ermənistana hərbi texnika göndəriləcəyinin anonsu elə Makron tərəfindən fevralın 21-də Paşinyanla Parisdə keçirilən görüş zamanı verilmişdi. Fransa prezidentinin həmin açıqlaması bir daha göstərir ki, Makron Ermənistanı yeni Ukraynaya çevirir. Vaxtilə Qərb dairələri Vladimir Zelenskini də tərifləyə-tərifləyə Ukrayna xalqını və dövlətini qırğına verdilər. İndi isə prosesləri kənardan müşahidə edirlər. Eyni aqibət Ermənistanı da gözləyir. Bu istiqamətdə Fransanın “Agoravox” nəşrində dərc olunan “Fransa müharibəyə Rusiyanın qonşuları hesabına hazırlaşır” sərlövhəli məqalədə deyilir: “Paris öz siyasəti ilə eyni vaxtda bir neçə məqsəd güdür. Birincisi, bu, köhnəlmiş silah anbarlarını boşaltmaq və hətta, ondan nəsə qazanmaq imkanıdır (yalnız pul deyil, həm də siyasi təsir). İkincisi, yeni silahların istehsalı hərbi-sənaye kompleksinin inkişafı və iqtisadiyyatın bu sektorunun yüksəlişi deməkdir. Üçüncüsü, sırf geosiyasi problemlər ortaya çıxır. Amma belə görünür ki, Fransa qarşısına birbaşa Rusiya ilə qarşıdurmaya getmək vəzifəsi qoyub. Fransanın Rusiyanı zəiflətmək istədiyi heç kimə sirr deyil”.
Məqalədə Fransa Senatının sənədindən sitat gətirilib: “Fransa hakimiyyəti Ermənistana müdafiə silahlarının tədarükü təşəbbüsü ilə çıxış edib. Əslində, müdafiə və hücum silahları arasında o qədər də fərq yoxdur. Bunu Ukraynada baş verənlər də göstərdi. Gəlin eyni səhvləri təkrar etməyək və Ermənistandan lazım olan hərbi texnikanın tədarükünü gecikdirməyək. Biz Ermənistan hakimiyyətinin bütün müraciətlərinə operativ şəkildə cavab verməliyik. Xüsusən də artilleriya ilə bağlı müraciətlərə”.
Ancaq Fransa hökuməti nəhayət, anlamalıdır ki, bölgədə yeni gərginlik yaratmaq, sülh və sabitliyə mane olmaq istiqamətində yürütdüyü məkrli siyasət heç bir nəticə verməyəcək. Bu istiqamətdə fikirlərini Prezident İlham Əliyev yanvarın 10-da yerli televiziya kanallarına müsahibəsində bir daha bəyan edib. Dövlətimizin başçısı deyib: “Mən artıq bunu demişəm, bu il müdafiə sənayesi kompleksinin nəzdində olan zavodlarımıza həm dövlət, həm özəl sektor tərəfindən ən azı bir milyard manat investisiya qoyulacaq. Yəni, biz özümüzü daha böyük həcmdə lazım olan vasitələrlə təmin edəcəyik. Yəni, biz heç vaxt sakitləşə bilmərik. Bizim ordu quruculuğu prosesi davam edəcək və Ermənistan da bilməlidir, o, nə qədər silah alsa da, onlara nə qədər ürək-dirək versələr də, əgər bizə qarşı hər hansı bir təhlükə mənbəyi olsa, biz dərhal o təhlükə mənbəyini məhv edəcəyik. Mən bunu gizlətmirəm ki, sabah heç kim deməsin nəsə gözlənilməz oldu. Qoy eşidən eşitsin ki, biz görsək, bizə qarşı real təhlükə, o Fransanın sınıq-salxaq “Bastion” maşınları, o konserv bankaları yox, real təhlükə yaransa, biz preventiv addımlarla o təhlükəni istənilən nöqtədə məhv edəcəyik”. Zənnimizcə, əlavə şərhə ehtiyac yoxdur.
Səxavət HƏMİD
