Beynəlxalq Valyuta Fondu (BVF) Azərbaycanı ən böyük və qabaqcıl potensiala malik olan yeddi dövləti siyahısına daxil edib. Bu, qurumun 2024-cü ilin hesabatında əksini tapıb. Hesabatda Azərbaycanın dünyanın yeddi ən cəlbedici investisiya ölkəsi kimi önə çəkilməsi olduqca təqdirəlayiq haldır.
Əslində mötəbər beynəlxalq maliyyə qurumunun ölkəmizi “Top-7”-yə daxil etməsi gözlənilən idi. Çünki ötən 20 ildən artıq bir müddətdə əsrə bərabər inkişaf yolu keçmiş Azərbaycan dünyada öncül islahatçı ölkələrdən birinə çevrilib. Xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə işlənib hazırlanmış yeni neft strategiyasının reallaşdırılması ilə Azərbaycanın qapıları xarici sərmayədarların üzünə açıldıqdan sonra ölkəmiz dünyada əlverişli biznes məkanı kimi tanınıb. Azərbaycanda həyata keçirilən iri neft-qaz layihələrinin uğurlu nəticələri iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi, qeyri-neft sektorunun inkişafı üçün əlverişli imkanlar yaradıb. Bütün bunlar isə ölkə iqtisadiyyatının cəlbediciliyinin bir qədər də artmasına səbəb olub. Elə son 20 ildə Azərbaycanın iqtisadiyyatına 270 milyard dollardan çox sərmayə yatırılması da məhz bunun bariz nümunəsidir.
2023-cü ildə isə Azərbaycan iqtisadiyyatına yönəldilmiş birbaşa xarici investisiyaların həcmi 6,7 milyard dollar təşkil edib ki, bu da son 5 il üzrə ən yüksək göstərici hesab olunur. Bu tendensiya cari ilin ilk rübündə də davam edib. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, 2024-cü ilin yanvar-mart aylarında ölkə iqtisadiyyatına, ümumilikdə, 3 milyard 809,2 milyon dollar vəsait qoyulub ki, bunun da 884,4 milyon dollarını xarici investisyalar təşkil edib.
Eyni zamanda, Avropanın etibarlı enerji tərəfdaşı kimi tanınan Azərbaycan son illər, həm də dünyanın elan etdiyi “yaşıl keçid” platformasının ən fəal iştirakçılarından birinə çevrilib. Bunun nəticəsidir ki, 2020-ci il üzrə “Dayanıqlı İnkişaf Hədəfləri İndeksi”nə görə Azərbaycan 166 ölkə arasında 54-cü pillədə qərarlaşıb. Son 20 ildə ölkəmizdə ümumi daxili məhsul 3 dəfədən çox artıb, valyuta ehtiyatlarımız 65 milyard dolları ötüb.
Hazırda Azərbaycanın xarici dövlət borcu 6 milyard dollardan bir qədər çoxdur ki, bu da ümumi daxili məhsulun cəmi 9-10 faizini təşkil edir. Bu, həm də dünya ölkələri arasında ən aşağı səviyyədir. Belə ki, ölkəmiz bu göstəriciyə görə dünyada 9-cu yerdədir. Neft ixrac edən dövlətlər arasında da ən az xarici dövlət borcu olan məhz Azərbaycandır. Bütövlükdə isə, ölkəmizin valyuta ehtiyatları xarici dövlət borcundan 10 dəfə çoxdur. Göründüyü kimi, Azərbaycan artıq borc alan dövlətdən donor dövlətə çevrilib.
Xatırladaq ki, Azərbaycan Beynəlxalq Valyuta Fonduna 1992-ci il sentyabrın 18-də üzv olub. Ötən müddətdə BVF tərəfindən Azərbaycanla bağlı yoxsulluğun azaldılması və iqtisadi inkişaf, struktur quruculuğunun artırılması, sistem dəyişikliyi və əlavə maliyyələşmə ilə bağlı proqramlar həyata keçirilib. Yeri gəlmişkən, ötən ilin sonundan Azərbaycanda fəaliyyətini dayandıran Beynəlxalq Valyuta Fondu bu qərarını ölkəmizin artıq güclü iqtisadiyyata və böyük maliyyə ehtiyatına malik olması ilə izah etmişdi. Bununla bağlı Azərbaycanın Maliyyə Nazirliyinə ünvanlanmış məktubda bu addımın BVF-nin ölkəmizlə əlaqələrini zəiflətməyəcəyi bildirilmişdi. Qeyd olunmuşdu ki, fond Azərbaycanın inkişaf strategiyası ilə bağlı iqtisadi və maliyyə siyasətini müzakirə etmək üçün müntəzəm missiyalar təşkil edəcək, zərurət yarandıqda texniki yardım göstərəcək. Elə Beynəlxalq Valyuta Fondunun Azərbaycanı dünyanın cəlbedici 7 ən böyük investisiya ölkəsi kimi 2024-cü ilin hesabatına daxil etməsi də əməkdaşlığın davam etməsini təsdiqləyir.
Fikrət YUSİFOV,
iqtisad elmləri doktoru, professor
Azərbaycanın xarici investisiyalar üçün nə qədər cəlbedici bir ölkəyə çevrildiyini xarakterizə edə biləcək ən yaxşı göstəricilərdən biri və mən deyərdim ki, birincisi, son 20 ildə iqtisadiyyatımıza qoyulan xarici investisiyaların həcminə dair göstəricilərdir. 2024-cü ilin hesabatına görə, Azərbaycanın “Top-7”-yə daxil olması gözlənilən idi. Belə ki, son 20 ildə Azərbaycan iqtisadiyyatına 310 milyard ABŞ dollarından çox xarici sərmayə yönəldilib. Müqayisə üçün deyək ki, bu qədər xarici sərmayə Ermənistanın 62 illik dövlət büdcəsinə bərabər bir məbləğdir. Neftlə bağlı iqtisadiyyatı şaxələndirmək yolunu tutmuş Azərbaycan hökumətinin ən böyük uğurlarından biri də son 20 ildə ölkə iqtisadiyyatına cəlb edilmiş xarici investisiyaların üçdə iki hissəsinın və ya 200 milyard dollara yaxın məbləğinin məhz iqtisadiyyatın real sektoruna yönəldilməsidir.
Azərbaycan hökuməti yerli və xarici investisiyaların qorunmasını təmin edən hüquqi bazanın yaradılması ilə yanaşı, investisiyaların təşviqi istiqamətində də mühüm addımlar atır. Belə ki, hazırda müvafiq qaydada investisiya təşviqi sənədini əldə edən investorların aldıqları texnika, texnoloji avadanlıqlar və qurğuların idxalı 7 il müddətinə gömrük rüsumundan azaddırlar və eyni zamanda, onların gəlirinin habelə əldə etdikləri mənfəətin 50 faizi də eyni müddətinə vergidən azad olunur. İnvestisiya təşviqi sənədi almış investor, həm də aldığı texnikanın, texnoloji avadanlıqların və qurğuların idxal əlavə dəyər vergisindən, əmlak və torpaq vergilərindən də 7 il müddətinə azad edilirlər. Təbii ki, bütün bunlar xarici investorlar üçün çox önəmlidir.
Azərbaycan artıq regionda “yaşıl enerji” istehsalının lokomotivinə çevrilməkdədir. Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Səudiyyə Ərəbistanı və Böyük Britaniya şirkətləri tərəfindən bu sahədə reallaşdırılmış və yaxın zamanlarda reallaşdırılması nəzərdə tutulan layihələr, Avropa ölkələri ilə “yaşıl enerji” istehsalı və ixracı sahəsində əməkdaşlığa dair imzalanmış sənədlər yaxın gələcəkdə Azərbaycanda alternativ enerji istehsalı layihələrinə milyardlarla dollar xarici sərmayənin cəlb edilməsinə imkan yaradacaq. Artıq xarici investorlar ölkəmizin ərazisində məhz bu sahəyə investisiyalar yatırtmaq üçün çoxsaylı müraciətlər edirlər.
Azərbaycan hazırda bütün dünyada sözü də imzası qədər etibarlı olan bir dövlət imicini formalaşdırıb. Biz bu gün nəinki xarici investisiyaların cəlb edilməsi üçün münbit ölkə imicini formalaşdırmışıq, həm də ehtiyacı olan ölkələrə yardım edən dövlət statusunu qazanmışıq. Prezident İlham Əliyevin sözləri ilə desək, biz heç kimdən xahiş etmirik ki, iqtisadiyyatımıza investisiya yatırsınlar. Biz, sadəcə, ölkəmizdə bütün səviyyədən olan investorlar üçün bərabər investisiya mühiti yaradırıq. Bunu görüb dəyərləndirən investorlar isə Azərbaycana özləri gəlirlər. Azərbaycan dünya miqyasında investisiya üçün cəlbedici ölkə statusunu gündən-günə gücləndirir. Ölkədə yaradılmış siyasi və iqtisadi sabitlik, əlverişli biznes və investisiya mühiti xarici investorlara istənilən layihəni uğurla həyata keçirməyə təminat verir.
Mirbağır YAQUBZADƏ
